Bir fotoğraf karesi bazen tarihin sessiz tanığı olur. Bazen de kaybolan bir değeri gün yüzüne çıkarır. Sultan 2. Abdülhamid Han’ın özenle oluşturduğu devasa fotoğraf koleksiyonu, tam da bu işlevi görüyor.
Ve bugün o arşivin sayfalarını araladığımızda, gözlerimizin önüne Kırcaali’ye dair iki kare düşüyor.
918 albüm, 36 bin 585 fotoğraf… 19. yüzyılın en büyük görsel arşivi olarak anılan bu eşsiz koleksiyon, dönemin sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi hayatına ışık tutuyor. Abdülhamid Han’ın vizyonuyla oluşturulan bu albümler, yalnızca bir dönemi belgelemedi; aynı zamanda geleceğe bırakılmış bir hafıza bankası oldu.
Kırcaali Türbesinin Sessiz Tanıkları
Bugün artık yerinde olmayan, 1933’te yıkılan Kırcaali türbesi…
Onun izini sürmek isteyenler için tek yol, işte bu koleksiyonun kareleri oldu. Tarih kitaplarında adı geçen ama yüzünü göremediğimiz bu yapı, Abdülhamid Han’ın arşivi sayesinde yeniden hayat buluyor. Türbenin önünde duran insanların bakışları, taş duvarların gölgesi, dönemin mimari estetiği… Hepsi bu fotoğraflarda saklı.
Kırcaali’nin kaybolan hatırası, Sultan’ın ileri görüşlülüğü sayesinde bugün elimizde. Belki de bu yüzden Abdülhamid Han’a yalnızca bir padişah değil, aynı zamanda “tarihin fotoğrafçısı” demek de yanlış olmaz.
Bir Sultan’ın Vizyonu
Bugün modern arşivcilik ve belgeleme çalışmalarına övgüler düzüyoruz.
Fakat 19. yüzyılın sonunda, fotoğrafın gücünü bir devlet politikası haline getiren, bunu yalnızca İstanbul’la sınırlamayıp imparatorluğun dört bir yanına yayan bir padişah vardı. Onun vizyonu olmasa, Kırcaali türbesi gibi nice eser yalnızca sözlü anlatılarda kalacak, hiçbir görsel tanıklığı olmayacaktı.
Kırcaali’ye Düşen Işık
Bugün Kırcaali’nin taş sokaklarında yürüyen biri, belki türbenin yerini göremez.
Ama Abdülhamid Han’ın albümlerinden süzülen ışık, bize kaybolan bir mirası hatırlatıyor.
O kareler, geçmişin gölgelerini aydınlatıyor ve bize şu mesajı veriyor:
“Mirasına sahip çıkan toplum, hafızasını kaybetmez.”
Sultan 2. Abdülhamid Han, yalnızca siyasi dehasıyla değil;
tarihe, kültüre ve geleceğe dair vizyonuyla da Kırcaali’yi ve nice şehri aydınlatmaya devam ediyor.
Not: Yazının altında, Kırcaali’de eskiden çekilen tüm fotoğrafları okurlarımızın dikkatine sunuyoruz.
Bu kareler, kaybolan bir tarihin yeniden görünür hâle gelmiş hafıza parçalarıdır.
RESİM: KIRCAALİ KAZASI TELGRAFHANESİ
RESİM: KIRCAALİ KAZASI BELEDİYESİYLE TELGRAFHANI
RESİM: KIRCAALİ KASABASI DERUNUNDA MÜCEDDEDI OLUNAN PİYADE KIŞLAKLARIYLA TOPÇU HAYVA MAHSUR AHIRLAR
RESİM: KIRCAALİ KASABASI ÇARŞISI
RESİM: KIRCAALİ CAMİ-İ ŞERİFİNİN RESMİDİR