14 Mayıs 2018 tarihinde Kabakçı Konağı, Hamamönü/Ankara’da; Hamamönü Kültür Etkinlikleri kapsamında Milli Düşünce Merkezi (MDM) tarafından hazırlanan ve Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zuhal YÜKSEL tarafından sunumu yapılan “İsmail GASPIRALI ve Türk Milliyetçiliği” konulu söyleşi programı düzenlendi. Yapılan sunuma başta eski Devlet Bakanı ve Milli Düşünce Merkezi Başkanı Sayın Sadi SOMUNCUOĞLU ile yönetim kurulu üyeleri, çeşitli derneklerden yetkililerle birlikte Bulgaristan Türkleri Kültür ve Hizmet Derneği BULTÜRK Ankara Temsilcisi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı/M.Sc. İsmail CİNGÖZ ve BULTÜRK Ankara Temsilciliği’nden İş Güvenliği Koordinatörü Fatma AKSOY da davetli olarak katıldı.
Prof. Dr. Zuhal YÜKSEL, İsmail GASPIRALI’nın 1851 yılında Kırım’da doğduğunu, 1783 tarihinde Rus Çarlığı’nın Kırım’ı işgal ettiğini belirtti. Osmanlı Dönemi sonrasında Kırım’da Türk Tarihinden ve idari yapısından bahsetti. Mülki ve İdari teşkilatlanma yapısı anlatıldı. Sayın YÜKSEL; Beyler, Mirzalar ve Ruhani Liderlerin bu yapılanmadaki yeri ve önemi ile Mirzalar ve Ruhani Sınıfların Ruslarla anlaşarak halka yapılan zulümlerini, Kırım Tatarlarının Ruslaşma ile karşı karşıya kaldıkları için göç ettiklerini anlattı.
Prof. Dr. Zuhal YÜKSEL, GASPIRALI’nın eğitim hayatını ve sonrasında verdiği eğitimler hakkında bilgi verdi. 1874 tarihinde İstanbul’a gelerek mütercim olarak Osmanlı Ordusunda subay olmayı istediğini ancak Rus Büyükelçiliği tarafından bunun engellendiğini ifade etti. 1875 yılında tekrar Kırım’a dönerek dünyayı incelediği için halkın da dini ve iktisadi hayatını kavrayabildiğini bu konularda çalışmalar yaptığını belirtti.
Sayın YÜKSEL, Litvanya Tatarlarının Kırım’a en fazla destek veren Türk boyu olduğunu ifade etti. İsmail GASPIRALI’nın fikir hayatının gazetecilik ve yayıncılık olarak ikiye ayrılarak incelenebileceğini belirtti. GASPIRALI’nın ilk basılı risalesinin “Tonguç”, ikincisinin de “Şafak” olduğunu belirtti. Bunların dışındaki eserlerinin bulunamadığını ifade etti. Hayatını sadece Kırımın sorunlarını çözmeye değil tüm Türk Dünyasının sorunlarını çözmeye adadığını söyledi. GASPIRALI’nın 10 Temmuz 1883 yılında Tercüman Gazetesini çıkardığını ancak gazetenin 1917 yılında gazete sahipleri tarafından kapatıldığını ifade etti.
Prof. Dr. Zuhal YÜKSEL, GASPIRALI’nın “Dilde, Fikirde ve İşte Birlik” düşüncesini savunduğunu belirtti. Bu nedenle de bütün Müslümanların birlik olmaları için Müslüman birlikteliğini teşvik ettiğini, Ermeni meselelerine de Tercüman Gazetesi’nde değindiğini ifade etti. 1914 yılında vefat eden GASPIRALI’nın, ilk romanının “Frengistan Mektupları”, ikinci romanı “Darürrahat Müslümanları” olduğunu belirtti. GASPIRALI’nın kendi hayatını anlattığı “Gündoğdu” romanını tamamlayamamış olduğunu da ifade etti.
Milli Düşünce Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Hakan PAKSOY’un, soru ve cevap kısmından sonra İsmail GASPIRALI ve Türk Milliyetçiliği hakkında bilgi veren Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zuhal YÜKSEL’e değerli paylaşımlarından dolayı, katılımcılara da etkinliğe katılmalarından dolayı teşekkür etmesi ile program sonlandırılmıştır.
Haber ve Fotoğraf: Fatma AKSOY / BULTÜRK Ankara Temsilciliği