Rahmet ayı Ramazan’ın sonuna gelmenin hüznünü taşıyan müslümanlar,
Ramazan Bayramı’na ulaşmanın heyecanını ve mutluluğunu yaşıyor.
Bir avuç dua, bir kucak sevgi, sıcak bir mesaj kapatır mesafeleri,
birleştirir gönülleri, bir sıcak gülümseme, bir ufak hediye daha da yaklaştırır bizi birbirimize.
Nice Ramazan Bayramlarına…
Ramazan mı yoksa şeker bayramı mı? Osmanlı’da bayramlar nasıl kutlanırdı?
İslam dünyası için en önemli ay olarak kabul edilen ramazan ayından sonra neden bayram olduğu hep tartışma konusu olmuştur. Toplum içerisinde de sıkça dile getirilen bu soruya biz de cevap aradık. Ve belki de bir çoğunuzun ilk kez duyacağı bilgilere ulaştık.
RAMAZAN BAYRAMI NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?
Ramazan ve Kurban bayramları ilk kez Hicretin 2. yılından İtibaren kutlanmaya başlanmıştır. Ramazan orucu da ilk defa bu yıl farz kılınmış, bu ayı oruçla geçiren müslümanların sonraki ayın (şevval) ilk üç gününü bayram olarak kutlamışlardır. Bu nedenle bu bayrama Ramazan Bayramı denmiştir. Bir hadiste “Bu günümüzde yapacağımız ilk şey namaz kılmaktır” mealine dayanarak Ramazan ve Kurban bayramları bayram namazları kılınarak başlar.
BAYRAMDA ORUÇ TUTMAK HARAM
Hz. Muhammed’in, “Arefe günü, kurban günü ve teşrik günleri biz Müslümanların bayramıdır. Bu günler yeme içme günleridir” şeklinde hadisi islam alimleri, Ramazan Bayramını bu manada bir gün olarak kabul etmiş ve bu bayramı Ramazan orucunun iftar günü olarak nitelendirmiştir. Bu sır içindir ki, Ramazan ve Kurban Bayramlarında oruç tutmak haram kılınmıştır.
RAMAZAN MI YOKSA ŞEKER BAYRAMI MI?
Toplumdaki en büyük tartışmalardan birisi. Kimi din alimleri bu bayrama “Şeker Bayramı” demenin günah olduğunu söylerken kimi tarihçilerde Ramazandan sonraki Bayram’ın yıllardır “Şeker Bayramı” olarak kutlandığını söylüyorlar. Kimi tarihçi ve yazarlara göre, oruç vazifesini yerine getirenler 5 farzdan birini tamamlamanın verdiği memnuniyetle “Allah’a şükürler olsun, oruç ve diğer ibadetlerimizi yerine getirdik ve mübarek bir Ramazan ayını daha hayırlısı ile idrâk ettik” derlerdi. İfadede geçen “şükür” kelimesi zamanla bayramın da ismi oldu ve Ramazan Bayramı’na asırlarca “Şükür Bayramı” denilmiş.
ŞÜKÜR BAYRAMI
Yazar Murat Bardakçı’nın verdiği bilgiye göre,
Kelimenin değişmesinin sebebi, bir okuma hatasıydı…
“Şükür” ve “şeker” kelimeleri eski harflerle aynı şekilde yani “şın-kef-rı” ile yazılırlar. Metinde geçen kelimenin “şükür” mü yoksa “şeker” mi olduğu sözün gelişinden anlaşılır ve kelime nasıl gerekiyorsa öyle okunur.
Halkın “Şükür Bayramı” dediği eskinin “ıyd-i fıtr”ının zamanla “Şeker Bayramı” hâlini almasının sebebi, işte bu okuma hatası idi. Asırlar boyunca doğru şekilde, yani “şükür” diye okunan kelime sonraları bu hatâ neticesinde “şeker” zannedilince bayramın ismi de değişiverdi..
RAMAZAN BAYRAMI NEDİR?
Ramazan Bayramı (halk dilinde Şeker Bayramı olarak da biliniyor), İslam aleminde, oruç tutma ayı olan Ramazan’ın ardından üç gün boyunca kutlanan dinî bir bayram. Hicri takvime göre onuncu ay olan Şevval ayının ilk üç gününde kutlanır. Bayramdan bir önceki gün, Ramazan ayının son günü olan arifedir.
Hicri takvim bir ay takvimi olduğu için yıllar güneş temelli miladi takvimden 11-12 gün kısadır. Bu nedenle Ramazan Bayramı her sene bir önceki seneden 11-12 gün daha erken kutlanır. Yaklaşık olarak her 33 senede bir Ramazan Bayramı aynı günlere tekabül eder.
Ramazan Bayramı: Bayram Ramazan ayının sonunda kutlandığı için bu isimle anılır. Ramazan kelimesi Arapça bir sözcük olan rama? (‘kuru sıcak’) kökünden gelir. Bunun nedeni muhtemelen Ramazan orucu ibadeti ilk uygulanmaya başlandığında yaz aylarına tekabül ediyor olmasıdır.
Şeker Bayramı: Bayramın Osmanlı dönemindeki adı olan “Iyd-ı Fıtır” isminden Türkçeleştirilmişidir. Iyd bayram demektir. Fıtır ise fıtır sadakası ya da fitre olarak bilinen oruç tutamayacak durumdaki Müslümanların verdiği sadakadır. Şükür sadakası olarak da bilinir. Bir teoriye göre bu “şükür” kelimesi zamanla “şeker”e dönüşmüştür. Bir başka teoriye göre ise Şeker Bayramı adı, Ramazan Bayramı’nda hurma ve şekerleme yeme geleneğine dayanır.
Adlandırma sorunu
Ramazan Bayramı ve Şeker Bayramı adlandırmaları, Türkiye’de politik zemine kaymış bir tartışma konusudur. Ramazan Bayramı adını savunanlar, Şeker Bayramı adını, bayramın dini vurgusundan uzak olduğu gerekçesiyle tercih etmezler.Şeker ifadesini savunanlar ise bu ismin dayatılarak değil tarihi adlardan evrilerek günümüze geldiğini, bayramın Ramazan ayında değil Şevval ayında başladığını söyleyerek, ramazan adını dindarlaşmaya dönelik bir dayatma olarak görür.
Tarihçe
Ramazan Bayramı, Hicret’in ikinci yılından sonra kutlanmaya başlandı.Bu bayramda yapılması gereken tüm törenler ve ibadetler Muhammed tarafından düzenlendi. İlk ramazan bayramıyla ilgili işlemler de onun tarafından yapıldı.
Bayram kutlamaları
Ramazan Bayramı, Ramazan ayı boyunca tutulması farz kılınan orucun da sonunu ifade eder. Ramazan Bayramı’nın ilk günü aynı zamanda Şevval ayının birinci günüdür ve bu günde oruç tutulmaz.
Ramazan Bayramı’nın ilk gününde camilerde bayram namazı kılınır. Bayram namazını yalnız erkekler kılar. Bayram namazından sonra ise hutbe okunur. Bayram boyunca müslümanlar eş, dost, akraba ziyaretleriyle birbirlerinin bayramını kutlarlar. Bu ziyaretler esnasında genellikle kolonya, tatlı ve şekerlemeler ikram edilir.
Bayramda bakımlı ve temiz olmak adettendir. Herkes en yeni kıyafetlerini giymeye çalışır. Ramazan bayramında çocuklara ailelerin bütçesi elverdiğince yeni kıyafetler alınır. Bazı büyükler ellerini öpen çocuklara hediye veya harçlık verirler. Çocuklar ufak gruplar halinde kapı kapı dolaşarak şekerleme toplarlar.
Müslümanlar zekat görevini bu bayramda yerine getirirler.